Przeczytane, obejrzane… Malarze w powieściach

Kreacja postaci, stworzenie jej biografii i wiarygodnego charakteru to dla pisarza nie lada wyzwanie. Niejednokrotnie bohaterowie powieści to prawdziwe osoby, znane historii z imienia i nazwiska, wplątane przez autorów w serię fikcyjnych wydarzeń. Co dzieje się, kiedy twórca inspiruje innego twórcę? Postanowiłam przyjrzeć się tej ciekawej konfrontacji malarstwa i literatury. Na trzech przykładach.

Dziewczyna z portretu, David Ebershoff 

Dziewczyna z portretu to historia pejzażysty przełomu XIX i XX wieku, Einara Wegenera. Duński malarz, okrzyknięty pierwszym transseksualistą w historii, miał wrażenie, że jest matrioszką – w jego ciele współistniały dwie osoby: kobieta i mężczyzna. Po latach nieprzynoszącej skutków terapii, postanawia poddać się operacji zmiany płci. W drodze do transformacji wspiera go żona, portrecistka Greta Wegener. 

David Ebershoff, korzystając z pamiętników Wegenera, opisuje prawdziwe wydarzenia. Historię jednak znacząco fabularyzuje. Co to znaczy? W powieści amerykańskiego autora pojawia się szereg wątków zmyślonych, niektóre wydają się prawdopodobne, inne kłują w oczy. Mimo to powieść sama w sobie zachwyca.

A zachwytu godna jest nie tylko wyjątkowa historia „narodzin” Lily Elbe – liryczna, subtelna i wręcz intymna – ale i sposób jej opowiedzenia. Tekst pełen poetyckich porównań i rozbudowanych metafor olśniewa i  hipnotyzuje czytelnika. Bo czy można nie zachwycić się zdaniem: „Einarowi trudno było mieć otwarte oczy, nadal obserwować dłoń Grety, która skakała po płótnie jak ryba, a potem oddalała się, srebrne bransolety i pierścionki poruszały się przy tym jak ławica kleni”? A to przykład jeden z tysiąca.

Dziewczyna z portretu jest zatem znakomitym przykładem konfrontacji życia malarza-artysty i człowieka ze światem literatury. Próba wyjątkowo udana. Bardzo polecam!

Powieść dla ambitnych.

Malarz cieni, Esteban Martín

Dużo mniejszy entuzjazm wzbudza Malarz cieni Estebana Martína. Hiszpański autor w powieści, napisanej w konwencji historycznego thrillera, stara się dać czytelnikowi odpowiedź na pytanie: „Co zainspirowało powstanie Panien z Awionu? Obrazu, który odmienił bieg historii sztuki?”. I robi to, krzyżując ścieżki Pabla Picassa i… Kuby Rozpruwacza. Obaj spotykają się w Barcelonie końca XIX wieku. Młody Picasso zakochuje się w pewnej prostytutce, którą ze wszystkich sił stara się uchronić przed seryjnym mordercą, grasującym od jakiegoś czasu w stolicy Katalonii.

Książka sprawnie napisana, trzyma w napięciu niczym najlepszy kryminał. Jednak wydarzenia w niej opisane są w stu procentach fikcyjne, a z pierwowzorami bohaterów thrillera zgadzają się tylko nazwiska i profesje. Przesadna fantazja autora czy luźna inspiracja? Oceńcie sami, bo przeczytać mimo wszystko warto.    

Powieść dla ciekawych.

Ostatni akt. Tamara Łempicka i piękna Rafaela, Ellis Avery 

Tamara Łempicka to polska malarka epoki art déco, Rafaela Fano – jej piękna modelka. Paryż, jest rok 1927. Obie spotykają się pewnego czerwcowego popołudnia, przypadkiem, nieopodal Lasku Bulońskiego. Dziewczyna, młoda Amerykanka, rozpaczliwie potrzebuje pieniędzy, dlatego przyjmuje propozycję nieznajomej malarki – będzie dla niej pozować. Uroda modelki inspiruje Łempicką tak bardzo, że to wtedy właśnie spod pędzla wychodzą jej najznakomitsze dzieła: Piękna Rafaela (1927) i Rafaela na zielonym tle (1930).

Powieść, nawiązująca dość wiernie do faktów z życia polskiej portrecistki, to mistrzowski popis wyobraźni historycznej autorki – o miłości, romansie i kobiecym pożądaniu, o geniuszu ekscentrycznej artystki i jej najsłynniejszej muzie, o zdradzie i tragedii.

Lektura dla dociekliwych.